Yellow Fever ရောဂါအကြောင်းသိကောင်းစရာ

Yellow Fever ဆိုတာ ရောဂါပိုးရှိသည့် ခြင်ကိုက်ခံရခြင်းမှ ကူးစက်နိုင်ပြီး ကာကွယ်ဆေးဖြင့် ကာကွယ်နိုင်သော ရောဂါတစ်ခု ဖြစ်ပါတယ်။

Yellow Fever က ခြင်၊ မွှား သို့မဟုတ် အခြားသောပိုးမွှားများကြောင့် ကူးစက်တတ်သည့် ရောဂါဖြစ်ပါတယ်။ ဒီခြင်များက အိမ်၊ တောအုပ်များ၊ သစ်တောများထဲမှာ ရှိတတ်ကြပါတယ်။

Yellow Feverက အသက်အန္တရာယ်ကို ခြိမ်းခြောက်နိုင်တဲ့ ရောဂါတစ်မျိုး ဖြစ်ပြီး ကမ္ဘာ့တစ်ဝန်းပျံ့နှံ့နိုင်တာကြောင့်ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအပေါ် ခြိမ်းခြောက်နိုင်တဲ့ အလားအလာလည်းရှိပါတယ်။

ကူးစက်တတ်သည့်ပုံစံ သုံးမျိုးရှိပါတယ်။ ပထမတစ်ခုက Yellow Feverရဲ့ အဓိက ကူးစက်သူများဖြစ်တဲ့ မျောက်တွေမှာ ဖြစ်တတ်တဲ့ sylvatic အသားဝါ ဖြစ်ပါတယ်။ သူတို့ကို တောခြင်ကျားတွေကိုက်ခံရရာမှတဆင့် တခြားမျောက်တွေကနေ တဖြေးဖြေးနဲ့ လူဆီ ကူးစက်လာတာ ဖြစ်ပါတယ်။

ဒုတိယတစ်ခုက အလယ်အလတ်တန်းစား အသားဝါရောဂါဖြစ်ပါတယ်။ ဒီရောဂါက ခြင်ကြားတွေမှတဆင့် မျောက်နှင့်လူများဆီ ကူးစက်တာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါက အာဖရိကမှာ အဖြစ်များဆုံးဖြစ်ပါတယ်။ နောက်တစ်ခုက မြို့တွင်း Yellow Feverဖြစ်ပါတယ်။ ဒါက ရောဂါကူးစက်ခံရသူက ဗိုင်းရပ်စ်ကို ခြင်ပေါများပြီး လူဦးရေထူထပ်သည့်နေရာတစ်ခုမှာဗိုင်းရပ်စ်ကို ဖြန့်လိုက်လျှင် ကပ်ဆိုးအထိ ဖြစ်သွားနိုင်ပါတယ်။ဒီအခြေအနေမှာတော့ ရောဂါပိုးကူးစက်ခံထားရတဲ့ခြင်တွေက လူတစ်ဦးမှတစ်ဦးသို့ ကူးစက်စေတာ ဖြစ်ပါတယ်။

Yellow Feverကို ခိုင်ခိုင်မာမာစောင့်ကြည့်နေခြင်းက ရောဂါကူးစက်မှုများကို စောစီးစွာ ထောက်လှမ်းနိုင်ပါတယ်။ ရောဂါပိုးရှိသော ခရီးသွားများက အသားဝါမရှိသေးသော နိုင်ငံများကို ရောဂါများ သယ်လာနိုင်ပါတယ်။

ဒါပေမဲ့ ရောဂါက ကူးစက်ပေးနိုင်မယ့် ခြင်များ၊ ဒါကိုကူးစက်ထိန်းသိမ်းနိုင်မယ့် ပိုးမွှားမျိုးစိတ်များ ရှိနေမှသာလျှင် အလွယ်တကူ ကူးစက်ပြန့်ပွားနိုင်မှာ ဖြစ်ပါတယ်။ နိုင်ငံတကာကို ပြန့်နှံ့ခြင်းမဖြစ်အောင် နိုင်ငံတကာကျန်းမာရေးဆိုင်ရာစည်းမျဉ်း(၂၀၀၅) ကို ထုတ်ပြန်ခဲ့ပါတယ်။ အန္တရာယ်များသည့် နေရာများသို့ သွားရောက်မည့် ခရီးသွားများက Yellow Feverကာကွယ်ဆေးထိုးလက်မှတ်ကို ပြသရပါတယ်။ ဒီလက်မှတ်တွေက တစ်သက်လုံးအသုံးပြုလို့ရနိုင်ပါတယ်။

Yellow Feverလက္ခဏာများနှင့် ရောဂါပြင်းထန်မှုများ ရှိတတ်ပါတယ်။ ကူးစက်ခံရသည်နှင့် တစ်ပြိုင်နက် Yellow Feverဗိုင်းရပ်စ်က ခန္ဓာကိုယ်ထဲမှာ (၃) ရက်မှ (၆) ရက်အထိ ရှိနေပါတယ်။ လူအများစုက ရောဂါလက္ခဏာကို မကြုံတွေ့ရပါဘူး။

ဒါပေမဲ့ အတွေ့များသော ရောဂါလက္ခဏာများမှာ

ဖျားခြင်း၊

အကြောတက်ခြင်း၊

ကြွက်သားများနာကျင်ကိုက်ခဲခြင်း၊

ခေါင်းကိုက်ခြင်း၊

အစားစားချင်စိတ်ပျောက်ခြင်း၊

မအီမသာဖြစ်ခြင်းနှင့်

အော့အန်ခြင်း တို့ ဖြစ်ပါတယ်။

အများစုက (၃-၄) ရက်နေပြီးနောက်မှာ ရောဂါလက္ခဏာများ ပျောက်ကင်းသွားတတ်ကြပါတယ်။

လူနာအနည်းငယ်က အစောပိုင်းရောဂါလက္ခဏာများမှ (၂၄) နာရီအတွင်း ပြန်လည်ကောင်းမွန်လာပြီး ဒုတိယအဆင့်ကို ရောက်ရှိသွားပါတယ်။ အဖျားတက်လာပြီး အသည်းနဲ့ကျောက်ကပ်စနစ်တွေကို ထိခိုက်လာပါတယ်။

အသားအရေနှင့် မျက်လုံးများက အဝါရောင်ပြောင်းသွားတာကြောင့် အသားဝါရောဂါလို့ ခေါ်ကြတာပါ။ ဆီးအနက်ရောင်များ ဖြစ်လာပြီး ဗိုက်နာအော့အန်ခြင်းများ ဖြစ်လာတတ်ပါတယ်။ ပါးစပ်၊ နှာခေါင်း၊ မျက်လုံး သို့မဟုတ် အစာအိမ်မှ သွေးထွက်ခြင်းများ ဖြစ်လာပါတယ်။ ဒီလိုဖြစ်တဲ့လူနာတစ်ဝက်လောက်က (၇) ရက်မှ (၁၀) ရက်အတွင်း သေဆုံးသွားကြပါတယ်။

Yellow Feverက အစောပိုင်းအဆင့်များမှာ ရောဂါလက္ခဏာကို သိရဖို့ ခက်ခဲပါတယ်။ ပိုပြင်းထန်သည့်အရာများက ငှက်ဖျား၊ leptospirosis(ကြွက်မှတဆင့် ကူးစက်သောရောဂါ) ရောဂါ၊ အသည်းရောင်ခြင်း၊ အခြားသောအဖျားရောဂါများ၊ ငန်းဖျားရောဂါနှင့် အဆိပ်သင့်ခြင်း စသည်တို့ဖြစ်လာနိုင်ပါတယ်။

သွေးနှင့်ဆီးစစ်ဆေးမှုများက ရောဂါအစောပိုင်းအခြေအနေများတွင် ဗိုင်းရပ်စ်ကို ထောက်လှမ်းမိနိုင်ပါတယ်။ နောက်ပိုင်းအဆင့်များတွင် ပဋိပစ္စည်းများကို စမ်းသပ်စစ်ဆေးခြင်း လိုအပ်လာတော့မှာပါ။